VIẾT VỘI CUỐI NĂM VỀ VỤ ÁN ALIBABA NGUYỄN THÁI LUYỆN DƯỚI GÓC NHÌN CỦA NGƯỜI QUAN SÁT VÀ THEO DÕI

(Bài viết chia sẻ quan điểm cá nhân của Luật sư Trần Thanh Tiến)

VIẾT VỘI CUỐI NĂM VỀ VỤ ÁN ALIBABA NGUYỄN THÁI LUYỆN DƯỚI GÓC NHÌN CỦA NGƯỜI QUAN SÁT VÀ THEO DÕI

Lời đầu tiên phải nói rằng, phiên tòa xét xử vụ án Công ty Cổ phần Địa ốc Alibaba (gọi tắt là “Alibaba”) vừa qua đã thu hút được nhiều dư luận đặc biệt quan tâm theo dõi bởi diễn biến, tính chất, mức độ và hậu quả đặc biệt nghiêm trọng của nó được thể hiện qua nhiều con số thống kê “biết nói” với nhiều kỷ lục trong lịch sử tố tụng và nhiều điều chưa từng có tiền lệ từ trước đến nay, cụ thể như: 

- Phiên toà xét xử sơ thẩm dự kiến sẽ kéo dài trong vòng 01 tháng kể từ ngày 08/12 – 06/1/2023, còn thực tế xét xử và tuyên án được diễn ra trong vòng 23 ngày, kết thúc vào ngày 30/12/2022. Đồng thời, để tránh công tác xét xử bị quá tải thì các bị hại và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan sẽ được Toà mời làm việc theo từng ngày và từng dự án nhằm không làm gián đoạn đến quá trình xét xử vụ án.

- 23 bị cáo cùng 4.548 bị hại và hàng trăm người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

- Hơn 4,5 triệu mét vuông đất trong 58 “dự án” bất động sản rộng khắp tại các tỉnh, thành: Tp. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Thuận.

- Tổng số tiền bị chiếm đoạt hơn 2.466 tỉ đồng.

- Hơn 140 thùng hồ sơ với cả triệu bút lụt.

- Hơn 200 nhân sự phục vụ phiên tòa.

- Tổng mức hình phạt dành cho 23 bị cáo lên đến gần 300 năm tù cùng với 01 mức án chung thân của Luyện.

Trước đó, qua quá trình tiếp xúc và tư vấn pháp luật, một số khách hàng cho biết rằng, Alibaba với danh nghĩa hoạt động kinh doanh bất động sản nhưng bản chất thực sự là huy động vốn trái phép theo hình thức na ná kiểu đa cấp và sử dụng chiêu bài tinh vi là dùng các dự án “ma” để làm mồi nhử, chiêu dụ những khách hàng nhẹ dạ cả tin, thiếu hiểu biết nhưng ‘hám lợi” để rồi bị mê muội, mất cảnh giác đề phòng khi được ăn “bánh vẽ” nên dễ dàng sập bẫy sau khi đã trót gom hết những tài sản tích cóp cả đời có được trao gửi cho Alibaba nên mới xảy ra cơ sự như ngày hôm nay chúng ta đã thấy.

Qua quan sát và theo dõi diễn biến xét xử vụ án cho thấy, để tạo lòng tin và thu hút khách hàng, Luyện còn sử dụng thủ đoạn bán hàng như cam kết mua lại với giá cao hơn từ 30% sau 12 tháng hoặc 38% sau 15 tháng kể từ ngày nộp tiền hoặc thuê lại đất với giá 2%/tháng kể từ ngày ký và thanh toán 95% giá trị hợp đồng.

Thông tin về quá trình thành lập và đi vào hoạt động của Alibaba được bắt đầu từ khi Sở Kế hoạch - Đầu tư TP.HCM cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh chính thức vào ngày 05/5/2016 với ngành nghề kinh doanh chính là bất động sản, có trụ sở hoạt động tại địa chỉ số 321 đường Điện Biên Phủ, P.15, Q. Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh, với số vốn điều lệ đăng ký ban đầu là  01 tỷ đồng và sau đó tăng lên 1.600 tỷ đồng trong đợt thay đổi đăng ký kinh doanh lần thứ 3 vào ngày 26/9/2017. 

Cơ cấu thành phần cổ đông của Alibaba gồm có 03 người, trong đó: Võ Thị Thanh Mai (vợ Luyện) nắm giữ tỷ lệ 49,5% cổ phần; Nguyễn Thái Lĩnh (em trai Luyện) nắm tỷ lệ 49,5% cổ phần, giữ vai trò Giám đốc công ty kiêm người đại diện theo pháp luật và phần tỷ lệ 1% cổ phần còn lại là của Luyện nắm giữ với vai trò là Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc điều hành công ty.

Để phục vụ cho các hoạt động của Alibaba, Luyện đã chỉ đạo lập ra 22 pháp nhân (công ty con) hoạt động chủ yếu trên các lĩnh vực: Bất động sản, truyền thông, vận tải,.. Trong đó, đứng tên người đại diện theo pháp luật là những người thân của Luyện và một số nhân viên của Alibaba nhằm tổ chức thu mua số lượng lớn đất nông nghiệp trên phạm vi rộng khắp tại các tỉnh phía Nam, trọng tâm chính là khu vực: Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Thuận và triển khai phương thức hoạt động kinh doanh theo quy trình 05 bước, cụ thể như sau:

Bước 1: Luyện đã dùng phần nhỏ tiền cá nhân và phần lớn tiền chiếm đoạt từ khách hàng chỉ đạo các cá nhân là người thân, nhân viên thân tín của Alibaba đứng tên nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp với số lượng lớn, tại các tỉnh: Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Thuận…

Bước 2: Những cá nhân nhận chuyển nhượng đất như đã nêu trên lập hợp đồng ủy quyền cho các pháp nhân do Luyện thành lập, để các công ty này tự vẽ “dự án” không có thật trên nền đất nông nghiệp, phân lô, tách thửa trái quy định của pháp luật theo chỉ đạo của Luyện. Tất cả các dự án đều không đăng ký với cơ quan quản lý đất đai chuyển đổi mục đích sử dụng hoặc tách thửa đất theo quy định của Luật Đất đai năm 2013; không thực hiện các thủ tục theo quy định pháp luật về việc thành lập dự án.

Bước 3: Sau khi nhận ủy quyền, các pháp nhân nêu trên với tư cách là chủ đầu tư tự vẽ các dự án “ma” trên đất nông nghiệp, đã phân lô, tách thửa từ 100 m2 đến dưới 400 m2 trái quy định, có ghi rõ đất thổ cư, thời hạn sử dụng lâu dài,... dùng truyền thông để quảng cáo bán sản phẩm.

Bước 4: Luyện tiếp tục chỉ đạo các chủ đầu tư ký hợp đồng hợp tác kinh doanh phân phối bán đất nền với Alibaba để Alibaba trở thành đại lý phân phối đất nền và trực tiếp thu tiền từ khách hàng.

Bước 5: Sau khi khách hàng đồng ý mua, Luyện chỉ đạo các pháp nhân đứng tên chủ đầu tư nêu trên ký hợp đồng thỏa thuận, chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho khách hàng, nhưng tiền được nộp về Alibaba để Luyện quản lý, sử dụng.

Với phương thức này, hầu hết khách hàng nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất dưới dạng nền thổ cư do Alibaba chào bán đều không nhận được Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dưới dạng thổ cư như cam kết khi đã đến hạn mà sẽ được Alibaba chuyển sang hình thức trả lãi hoặc thu mua trở lại theo các hợp đồng quyền chọn hoặc phụ lục hợp đồng kèm theo.

Ngoài ra, để tăng thêm sự tin tưởng về quy mô và thu hút khách hàng nộp tiền, Luyện đã tổ chức ký hợp đồng dịch vụ truyền thông để lập tên miền, thuê dịch vụ máy chủ để đăng tin quảng cáo sản phẩm đất nền của các dự án không có thật, cả trên Fanpage và Youtube.

Có một điều phải nói thêm rằng, để làm được những việc này thì trước mắt Alibaba phải đáp ứng được những đòi hỏi về quyền lợi thỏa đáng cho nhân viên thuộc cấp dưới quyền thông qua nhiều chính sách đãi ngộ hấp dẫn về lương bổng, hoa hồng, thưởng nóng bán hàng đối với những giao dịch thành công kèm theo đó là những quà tặng xa xỉ như điện thoại, ô tô, xe máy, những chuyến nghỉ phép dài ngày trong và ngoài nước. Đối với những cá nhân kinh doanh xuất sắc có nhiều giao dịch thành công nhất còn được đề bạt bổ nhiệm, thăng cấp lên chức: Trưởng nhóm, Trưởng phòng, Giám đốc sàn và Giám đốc kinh doanh khi đạt target cao nhất (nếu có).

Qua quan sát và theo dõi quá trình giải quyết vụ án, tôi thấy Hội đồng xét xử  (HĐXX) nhận định cựu Chủ tịch Nguyễn Thái Luyện với vai trò  là chủ mưu, cầm đầu và chỉ đạo xuyên suốt toàn bộ hoạt động của Alibaba theo cá nhân tôi như vậy là khá chính xác.

Từ đó, HĐXX tuyên buộc Luyện phải lĩnh án tù chung thân với cáo buộc rằng hầu hết nguồn tiền của Alibaba có được là chiếm đoạt từ khách hàng cũng không sai. 

Tuy nhiên, việc HĐXX cho rằng, quá trình điều tra và xét hỏi, bị cáo ngoan cố, không thừa nhận hành vi sai phạm cho nên cần có bản án nghiêm khắc, áp dụng khung hình phạt cao nhất đối với bị cáo Luyện là tù chung thân thì tôi cho rằng là bản án quá nặng, trong hoàn cảnh hiện tại nó không khác gì một bản án tử hình đối với Luyện trong bước đường sa cơ lỡ vận và Luyện chưa đến mức phải bị tuyên phạt đến mức án tối đa của khung hình phạt như vậy, vì chính sách khoan hồng của Nhà nước vẫn còn đang tồn tại, chưa hề bị mất đi.

• Bởi lẽ, ngoài những cáo buộc theo bản Cáo trạng của đại diện Viện Kiểm sát giữ quyền công tố thì Luyện cũng có nhiều tình tiết giảm nhẹ mà theo chính sách khoan hồng của pháp luật phải được xem xét nhưng rất tiếc, HĐXX đã không thật sự lưu tâm đến các yếu tố này mà điển hình phải kể đến như sau: Đã tự nguyện khắc phục được một phần hậu quả và có mong muốn được tiếp tục khắc phục hậu quả, bồi thường tất cả những thiệt hại; nếu một mình Luyện thì cũng không thể tài tình nào làm được như vậy, hậu quả này cũng có sự chung tay góp sức từ nhiều người mà mỗi người đó cũng đã có sự trừng phạt riêng của pháp luật nên không thể quy kết hết mọi tội lỗi, trách nhiệm về Luyện; Luyện là trụ cột lao động chính trong gia đình; trong quá trình giải quyết vụ án Luyện cũng đã có sự hợp tác khai báo để góp phần làm sáng tỏ vụ án đem ra xét xử hôm nay; có nhân thân tốt; phạm tội lần đầu; có 02 con nhỏ (sinh năm 2016 và 2019) rất cần được chăm sóc trong khi vợ Luyện cũng đang bị truy tố về 02 tội danh với mức án tổng hợp bị đề nghị lên đến 30 năm tù; có tinh thần tốt muốn giúp cho nhiều nhà tư có nơi thanh khoản tốt nguồn vốn góp phần thực hiện nghĩa vụ thuế giữa công dân với Nhà Nước; muốn giúp cho những cư dân “tương lai” có nơi an cư lạc nghiệp; tạo được nhiều công ăn việc làm cho nhân viên; trong quá trình hoạt động Luyện cũng đã thể hiện được nhiều trách nhiệm với xã hội thông qua các chương trình hoạt động từ thiện tại nhiều địa phương khác nhau góp phần ổn định chính sách an sinh xã hội của Nhà nước; được nhân viên tin yêu với tình cảm trung thành gần như tuyệt đối; Luyện được nhiều bị hại có đơn xin giảm án; có nhiều người yêu cầu được tiếp tục hợp tác giao dịch thực hiện hợp đồng để được nhận đất đã mua hoặc nhận lại tiền như đã cam kết;…Đặc biệt là, với những “dự án” bất động sản đó tính đến thời điểm hiện nay có giá trị tăng lên gấp nhiều lần và đã có cá nhân/tổ chức đặt vấn đề liên hệ hỏi mua hơn 3.000 tỷ đồng (một Luật sư tham gia bào chữa cho biết) trong khi tổng số tiền bị quy kết chiếm đoạt là khoảng 2.466 tỷ đồng, đủ thừa sức để khắc phục những hậu quả mà Luyện đã gây ra.

Quan điểm cá nhân: Nếu HĐXX không thể xem xét đến việc chuyển đổi tội danh đối với Luyện mà Viện Kiểm sát đã truy tố và không thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng theo đề nghị của các Luật sư bào chữa thì việc xét đến mức án cao nhất của khung hình phạt trong phạm vi tù có thời hạn 20 năm về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản đi kèm theo đó là hình phạt bổ sung như có thể cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định trong thời hạn 05 năm thì cũng là điều hợp lý hợp tình, sẽ mang tính thuyết phục cao và có thể dễ dàng chấp nhận được. Có như vậy, chính sách khuyến khích phát triển của Nhà nước đối với các hoạt động đầu tư kinh doanh bất động mới được ổn định. Các nhà đầu tư và chủ đầu tư mới thực sự  an tâm tiếp tục duy trì và mở rộng hoạt động khai thác dự án nhằm phục vụ, cống hiến cho đất nước. Bởi, một bản án răn đe quá nghiêm khắc cũng có thể bị phản tác dụng, dễ khiến cho con người ta lo âu, khiếp sợ, dẫn đến khó lòng cùng chung tay góp sức để cùng nhau cứu vớt cho sự “bất động” của thị trường bất động sản hiện nay đang trong thời kỳ “hấp hối” phải “thở oxy”./.

Chào thân ái, hợp tác và xây dựng.

Sài Gòn, ngày 31/12/2022

(Theo Luật sư Trần Thanh Tiến)

(Chú thích: Ảnh được chụp từ chuyến công du, thị sát 1 trong những dự án của Ali33 tại thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu năm 2 ngàn 0 trăm 10 mấy)