ĐƯỜNG SẮT TỐC ĐỘ CAO BẮC – NAM: ĐẠI DỰ ÁN 67 TỶ USD VÀ CUỘC ĐUA QUYẾT LIỆT CỦA HAI ÔNG LỚN VIỆT – VINSPEED & THACO

1. Dự án hạ tầng mang tầm quốc gia

Khi Chính phủ chính thức giao Bộ Xây dựng chủ trì hoàn thiện tiêu chuẩn, quy chuẩn và quy trình thực hiện đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam trong tháng 10/2025, Việt Nam đã bước vào giai đoạn chuẩn bị quan trọng nhất của một trong những dự án hạ tầng lớn nhất trong lịch sử quốc gia – tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, tổng vốn ước tính hơn 67 tỷ USD, dài 1.541 km, nối ga Ngọc Hồi (Hà Nội) với ga Thủ Thiêm (TP.HCM).

Không chỉ đơn thuần là một dự án giao thông, đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam còn là “trục xương sống mới” cho nền kinh tế Việt Nam. Khi hoàn thành, nó sẽ rút ngắn thời gian di chuyển Hà Nội – TP.HCM còn dưới 6 tiếng, kết nối 20 tỉnh thành (sau sắp xếp hành chính còn 15), tạo động lực phát triển mạnh mẽ cho các đô thị vệ tinh, khu công nghiệp, cảng biển, logistics và bất động sản dọc tuyến.

2. Chính phủ vào cuộc: chuẩn hóa, chọn đúng người, đúng năng lực chuyên môn

Theo chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Xây dựng, phối hợp cùng Bộ Khoa học & Công nghệ và các bộ ngành liên quan, sẽ hoàn tất bộ tiêu chuẩn kỹ thuật và quy chuẩn thi công đường sắt tốc độ cao ngay trong tháng 10/2025. Đây là bước then chốt để lựa chọn hình thức đầu tư và nhà đầu tư đủ năng lực – tránh tình trạng “vừa làm vừa học” như nhiều dự án hạ tầng trước đây.

Cùng thời điểm, Bộ Tài chính đã trình đề xuất thành lập Hội đồng tư vấn lựa chọn hình thức đầu tư và nhà đầu tư, đánh dấu một bước đi mới: đưa khu vực tư nhân trong nước có năng lực thực sự vào cuộc chơi hạ tầng cấp quốc gia. Và lần đầu tiên, hai tập đoàn Việt – THACO và VinSpeed (thuộc hệ sinh thái Vingroup) – cùng bày tỏ mong muốn tham gia đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

3. Hai ông lớn Việt: cùng đích, khác đường

Nếu coi dự án đường sắt tốc độ cao là “siêu dự án của thế kỷ”, thì cuộc đua giữa THACO và VinSpeed chính là bước ngoặt lịch sử của tư duy đầu tư nội địa. Cả hai đều cam kết góp 20% vốn tự có (~12,3 tỷ USD) và huy động phần còn lại (~49 tỷ USD) từ các nguồn hợp pháp trong và ngoài nước. Tuy nhiên, sự khác biệt nằm ở chiến lược vốn, công nghệ và tiến độ.

Thaco – Tư duy công nghiệp cơ giới, bài bản và chắc tay

Tập đoàn Trường Hải (THACO) bước vào dự án với vị thế một “đại gia công nghiệp” đã quá quen với sản xuất, logistics và hạ tầng kỹ thuật. Thaco đề xuất đầu tư theo hai giai đoạn:

• Giai đoạn 1 (5 năm): Xây đoạn Hà Nội – Hà Tĩnh và Nha Trang – TP.HCM.
• Giai đoạn 2 (2 năm): Hoàn thiện các đoạn còn lại.

Thaco cam kết hoàn thành toàn tuyến sau 7 năm – nhanh hơn 3 năm so với phương án Nhà nước tự đầu tư (10 năm). Họ đề nghị Chính phủ bảo lãnh lãi vay 30 năm, đảm bảo bằng tài sản hình thành từ dự án – một cơ chế quen thuộc trong các dự án hạ tầng công – tư (PPP) quốc tế.

VinSpeed – Tốc độ, tầm nhìn và hệ sinh thái

Trái lại, VinSpeed, doanh nghiệp thuộc hệ sinh thái Vingroup, thể hiện rõ triết lý “đầu tư để bứt phá”. VinSpeed đề xuất thời gian hoàn thành chỉ 5 năm, tức nhanh gần gấp đôi Thaco. Dự án sẽ tận dụng công nghệ đường sắt tốc độ cao tiên tiến từ Nhật Bản hoặc châu Âu, đi cùng đề xuất Chính phủ cho vay 49 tỷ USD với lãi suất 0% trong 35 năm.

Điều đáng chú ý là VinSpeed không đơn thuần đầu tư hạ tầng. Họ hướng tới một mô hình tổng hợp: đường sắt + đô thị + logistics + du lịch, tận dụng quỹ đất phụ cận tuyến để phát triển các “đô thị vệ tinh xanh”, kết nối trực tiếp ga trung tâm với các đại đô thị như Vinhomes Green Paradise (Cần Giờ) hay Vinhomes Ocean Park 3 (Hưng Yên).

Đây là chiến lược điển hình của các tập đoàn hạ tầng – đô thị hàng đầu thế giới như Mitsui (Nhật Bản) hay CapitaLand (Singapore): dùng hạ tầng làm đòn bẩy để tạo ra giá trị bất động sản vượt cấp số nhân.

4. Hạ tầng đi trước – bất động sản theo sau

Nếu xét về giá trị lan tỏa, đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam sẽ trở thành “trục sống” mới cho thị trường bất động sản Việt Nam trong 20 năm tới. Hệ thống nhà ga, depot, hành lang kỹ thuật… sẽ mở ra hàng chục cụm đô thị vệ tinh mới – tương tự như cách Shinkansen (Nhật Bản) hay KTX (Hàn Quốc) đã tạo nên các “vành đai phát triển”.

Theo tính toán sơ bộ, chỉ cần mỗi ga trung chuyển trên tuyến hình thành một đô thị 500ha, thì toàn tuyến 1.541km có thể tạo ra hơn 7.000ha quỹ đất phát triển đô thị – thương mại – dịch vụ – logistics. Giá trị kinh tế lan tỏa ước tính trên 100 tỷ USD, vượt xa chi phí đầu tư hạ tầng ban đầu.

Đó là lý do cả VinSpeed và Thaco đều đề xuất được giao quỹ đất phụ cận tuyến đường sắt. Đây không chỉ là “đất bù” cho vốn đầu tư, mà là nguồn sinh lời lâu dài, gắn liền với chiến lược phát triển vùng – đặc biệt là các cực tăng trưởng mới như Thanh Hóa, Nghệ An, Đà Nẵng, Nha Trang, Bình Thuận, Bà Rịa – Vũng Tàu, và TP.HCM.

5. Thách thức và bài toán chọn ai

Câu hỏi lớn nhất đặt ra lúc này: Ai sẽ là người được chọn mặt gửi vàng ?

Cả Thaco và VinSpeed đều có năng lực tài chính mạnh, tầm nhìn rõ ràng. Tuy nhiên, thách thức của dự án không chỉ nằm ở vốn, mà là khả năng quản lý, vận hành và tích hợp chuỗi hạ tầng – đô thị – công nghệ.

• Thaco có thế mạnh về cơ khí, chế tạo, quản lý hạ tầng – phù hợp với mô hình đầu tư “đường sắt là cốt lõi, vận hành là trung tâm”.

• VinSpeed lại có kinh nghiệm triển khai các siêu dự án đô thị quy mô hàng trăm nghìn tỷ đồng – họ có thể biến các nhà ga thành trung tâm kinh tế – du lịch – công nghệ mới.

Tuy nhiên, vấn đề lớn hơn là cơ chế pháp lý. Hiện nay, khung pháp lý cho đường sắt tốc độ cao, đặc biệt là mô hình PPP, vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Vì vậy, việc Thủ tướng chỉ đạo hoàn thành bộ tiêu chuẩn và quy chuẩn trong tháng 10/2025 là cực kỳ quan trọng – nhằm tránh lặp lại “bài học metro Bến Thành – Suối Tiên”, nơi thủ tục kéo dài khiến tiến độ đội vốn và chậm hàng chục năm.

6. Tác động lan tỏa: thị trường bất động sản dọc tuyến sôi động

Khi một tuyến đường sắt tốc độ cao được quy hoạch, giá đất quanh ga lập tức biến động. Các nhà đầu tư có kinh nghiệm đều hiểu: điểm dừng của tàu chính là tâm điểm của tăng trưởng giá trị.

Các chuyên gia Chợ Đất phân tích rằng, 5 khu vực hưởng lợi trực tiếp sẽ là:

1. Khu Đông Hà Nội (Ngọc Hồi – Phú Xuyên) – hình thành cực tăng trưởng mới gắn với Vinhomes Ocean Park.

2. Thanh Hóa – Nghệ An – Hà Tĩnh – trung tâm logistics, nông nghiệp và xuất khẩu hàng hóa.

3. Đà Nẵng – Nha Trang – trục du lịch, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

4. Bình Thuận – Bà Rịa – Long Thành – hành lang cảng biển, công nghiệp và logistics Nam Trung Bộ.

5. TP.HCM – Cần Giờ – Long An – vùng kinh tế biển mới, nơi kết nối với dự án Vinhomes Green Paradise Cần Giờ.

Theo dự báo, giá đất tại các khu vực có ga trung chuyển có thể tăng 30–50% trong 5 năm kể từ khi khởi công – một hiệu ứng tương tự như tuyến cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 1 đã tạo ra trong giai đoạn 2019–2024.

7. Đường sắt tốc độ cao – bước ngoặt của hạ tầng Việt Nam

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam không chỉ là biểu tượng của công nghệ và tốc độ, mà còn là phép thử cho tầm nhìn phát triển quốc gia.

Nếu được triển khai đúng lộ trình, đến năm 2035, Việt Nam sẽ có một tuyến giao thông xương sống kết nối liền mạch các trung tâm kinh tế, tạo điều kiện phân bổ dân cư, phát triển vùng, giảm áp lực hạ tầng đô thị lớn.

Nhưng hơn cả, đây là cơ hội lịch sử để Việt Nam chứng minh rằng doanh nghiệp tư nhân trong nước đủ năng lực làm chủ các dự án tầm cỡ thế giới – từ thiết kế, thi công, đến vận hành và khai thác.

8. Kết luận: Khi hạ tầng trở thành “đòn bẩy quốc gia”

Cuộc đua giữa VinSpeed và Thaco không chỉ là cạnh tranh doanh nghiệp. Đó là cuộc so tài giữa hai triết lý phát triển:

• Một bên đại diện cho công nghiệp sản xuất và tính kỷ luật.

• Một bên đại diện cho đô thị hiện đại và tầm nhìn hội nhập toàn cầu.

Dù ai được chọn, điều quan trọng là Việt Nam đã sẵn sàng bước vào kỷ nguyên mới của hạ tầng tốc độ cao – nơi mỗi cây số đường sắt không chỉ rút ngắn thời gian, mà còn kéo gần giấc mơ phát triển bền vững, đồng đều và thịnh vượng.

Tác giả: Chợ Đất Phân Tích – Chuyên đề Hạ Tầng & Đầu Tư Quốc Gia